زبان‌ها
پژوهشگران وجود بیش از 30 زبان را در کشور برشمردهاند که ما در اینجا تعدادی از آنها را با مناطق جغرافیایی عمومی افغانستان با اندکی تلخیص نقل میکنیم:
زبان پشتو
زبان پشتو در مناطق جنوب، شرق و جنوب غرب و برخی از مناطق دیگر مورد گفتگو است. بیشتر این زبان دارای لهجه های فراوان است که معروفترین آنها دو لهجه شمالی و غربی (قندهاری)میباشد. الف ـ لهجه غربی(قندهاری): از اتک شروع شده به غرب رود سند یعنی، دیره اسماعیل خان، بنو، توری، وزیرستان، کویته، شیندند، قندهاری، زمینداور، فراه، جوین، سبزوار، اوبه و بعضی از جاهای دیگر به این لهجه مکالمه مینمایند؛ زبان دری
این زبان از جمله قدیمیترین زبانهای کشور بوده، عده زیادی نفوس افغانستان با لهجه های مختلف این زبان آشنای داشته و به فصاحت و بلاغت سخن میرانند. لهجههای مختلف این زبان عبارت از لهجه غربی، لهجه شمال شرقی، (بدخشان، کاپیسا و پروان) و لهجه اهالی مرکز و اطراف کابل، لهجه مناطق مرکزی (منطقه هزاره نشین که بعضی از لغات مغولی در آن حفظ گردیده است.) مناطقی که به زبان دری محاوره مینمایند، اکثر نفوس مردم غرب کشور، هزارهجات، بدخشان، ولایت کاپیسا، پروان، کابل، لغمان، نیمروز، بلخ، تخار، قندوز و قسمتی از مردم بلوچستان و چترال را تشکیل میدهند؛
بلوچی
این زبان از بلوچستان تا کراچی، مروج است و در ساحه خاک افغانی در هلمند، حوالی گودزره، هامون صابری، حواشی سر حد غربی کشور و بلوچستان سخن میرانند
ازبکی
در ولایت شمال کشور عمومیت دارد
ترکمنی
در شمال و شمال غرب کشور تا ولایت هرات
پراچی
در یکی از درههای نجراب: متصل به آلرسای تگاب
منجی
در منجان بدخشان
واخی
در واخان
سریگی
در حاشیه شمال واخان
سنگلیچی
در شمال منجان و جنوب زیباک بدخشان
زیباکی
در زیباک بدخشان
اشکاشمی
در اشکاشم بدخشان
شغنی
در اشکاشم و شغنان افغانی و شوروی
روشانی و وارشری
در حاشیه غربی بدخشان به جوار رود پنج...
که ته
در نورستان شرقی، مرکزی و غربی
وایگلی
در نورستان مرکزی
انبکویی
در نورستان مرکزی و غربی
پارونی
در نورستان مرکزی
پشهای
در جنوب نورستان مرکزی، غربی بحوالی لغمان، درههای تگاب، نجراب و کوهستان، کاپیسا و لغمان
گورتبی
در حاشیه شرقی نورستان شرقی و ... .
بر اساس قانون اساسی افغانستان،زبانهای دری و پشتو زبانهای رسمی دولت افغانستان میباشند و در مناطقی که گویشوران زبانی دیگر زیاد باشند آن زبان به عنوان زبان رسمی سوم تلقی میشود.
اگر کسی یکی از دو زبان رسمی افغانستان را بداند میتوان گفت تقریبا در برقراری ارتباط در هیچ جای افغانستان مشکلی ندارد
سواد
تعریف فرد باسواد: فرد بالای ?? سال که می‌تواند بخواند و بنویسد.
کل: ?? درصد با سواد
مردها: ??? درصد
زنها: ??? درصد
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
